De Kessels muziekinstrumentenfabriek
Hedde gij ’t nou nog steeds over Marietje?
Kessels muziekinstrumentenfabriek
Het tweede slachtoffer; De Kessels Muziekinstrumentenfabriek
De moord op Marietje Kessels; een drama dat destijds heel Nederland op zijn kop zette. De kranten stonden er bol van en heel Tilburg schreeuwde om gerechtigheid, maar helaas… Een langdurige wanvertoning in Brabants Katholieke rechtbanken laat Tilburgs trots bloedend achter. Het oorverdovende zwijgen dat volgt, werkt als een pleister op een zwerende wond: Averechts. De pijn ervan zou generaties blijven kwellen.
Verblind door collectieve verontwaardiging, viel het allerlaatste slachtoffer ook nog eens recht onder onze neus: De Kessels Muziekinstrumentenfabriek. Het levenswerk van haar vader, Mathieu Kessels.
Tilburg, muziekstad
De moord op Marietje houdt Tilburg nog steeds bezig, maar de Kessels Muziekinstrumentenfabriek is uit onze geschiedenis weggevaagd. Wie vraagt naar de historie van Tilburg, hoort voornamelijk over textiel. Onvergeeflijk, want de revolutie die Mathieu Kessels met zijn Tilburgse fabriek op gang bracht, reikte tot ver buiten onze stad!
Onze samenleving plukt er nog elke dag de vruchten van.
Het zou zelfs zomaar kunnen dat de Tilburgse Ghost Tour er niet was geweest zonder hem.
Tijd om dit stukje Tilburgse erfgoed weer in de spotlights te zetten!
De muzikale droom van Mathieu : Kessels muziekinstrumenten
Spoorpark Tilburg
In het zonnige Spoorpark zijn de funderingen van Mathieu Kessels’ droom nog steeds zichtbaar. Hij droomde ervan om de schoonheid van muziek met alle lagen van de bevolking te delen. Wij vinden het inmiddels heel gewoon, maar in die tijd was het bespelen van een instrument enkel voor de elite weggelegd.
Eerder dan Ford!
Zijn droom wordt werkelijkheid wanneer Mathieu Kessels in 1886 zijn innovatieve muziekinstrumentenfabriek in Tilburg vestigt. Innovatief, want hij bedacht een van ’s werelds eerste lopende band systemen! Of… Misschien zelfs wel dé eerste, want hij was zelfs eerder dan Ford! Het is echter in geen enkel geschiedenisboek te bekennen; hoe kon dat gebeuren?
De eerste ‘lopende band’
Harmonica werkplaats Kessels muziekinstrumenten Tilburg – Collectie Regionaal Archief Tilburg
Het is niet precies de lopende band die wij nu kennen, maar de Engelse term “assembly line” dekt de lading. Er zijn experts op veel verschillende vlakken nodig voor de ontwikkeling van een instrument. Denk bijvoorbeeld aan de bewerking van het koper, de mechaniek van de kleppen en de klank; allemaal verschillende expertises. Mathieu richt zijn fabriek zó in, dat al die experts in een logisch opvolgende rij in één ruimte werken. Het instrument gaat zo op zeer efficiënte wijze van expert naar expert, tot aan de laatste eindcontrole.
Bijzondere werkgever
Het was destijds een revolutionair idee en ook het beste idee van zijn carrière! Zeer betaalbare en kwalitatieve instrumenten rollen in zo’n rap tempo uit zijn fabriek dat hij elke concurrentie volledig wegvaagt.
Hij werd alom geprezen voor zijn zakelijk talent en had zelfs een lichtelijk controversieel tintje: Mathieu staat in wijde omtrek bekend als zeer vriendelijke, eerlijke en sociale werkgever. Hiermee geeft hij die notoire Tilburgse textielfabrikanten het nakijken; winstgevend én sociaal, het kan dus wél!
Tilburg, textielstad?
De Harmonie van de Kessels muziekinstrumentenfabriek – Collectie Regionaal Archief Tilburg
Dankzij Mathieu klonk muziek in alle straten, schoten orkesten als paddenstoelen omhoog en kreeg zelfs Jan met de pet zijn eigen trompet!
Dankzij Mathieu werd ook de eerste Tilburgse muziekschool een werkelijkheid, die leidde tot de oprichting van het conservatorium en Factorium.
Mede mogelijk gemaakt door…
Leuk weetje: Gezien onze gids haar liefde voor theater o.a. op het Factorium mocht ontdekken, is de Ghost Tour eigenlijk mede mogelijk gemaakt door… Juist! Mathieu Kessels!
Kessels muziekinstrumenten in de vergetelheid
Briefhoofd Kessels muziekinstrumentenfabriek – Collectie Regionaal Archief Tilburg
Tilburg blijkt helaas een ondankbare muze voor Kessels. In 1900 slaat het noodlot toe als de familie verwikkeld raakt in het welbekende drama dat diepe sporen nalaat. De kerkelijke macht in Tilburg ramt het deksel op de doofpot, maar ook het stadsbestuur doet uiteindelijk een flinke duit in het zakje: De welbekende ‘Cees de Sloper’ geeft de genadeklap als hij de fabriek zonder pardon tegen de vlakte gooit. De zichtbare herinnering aan die eerste ‘lopende band’, de levensvreugd van Jan met zijn trompet en de nalatenschap van Mathieu Kessels werd in één klap verwoest. Een treurig einde voor een monument van onschatbare historische waarde dat Tilburg nooit meer terugkrijgt.
Alles behalve Kessels
Herinneringen aan de fabriek vervliegen en zelfs op het conservatorium bekommert niemand zich om deze ‘lokale’ historie. Kessels’ instrumenten zijn overal ter wereld te vinden, maar Tilburg noemt zich liever textielstad, kermisstad, of recentelijk, stad van makers. De meest eigenzinnige maker die muziek aan het volk schonk en ons even wereldberoemd maakte, heeft geen plekje meer.
Het Kessels Museum
Aardse assistent Erik op de Kessels vleugel in het museum
Of, nou ja… Vooruit, een piepklein plekje dan! In de stationsstraat staat Het Kessels Museum, dat tien keer in de spreekwoordelijke broekzak van de fabriek had kunnen passen. Het Kessels Museum krijgt een minuscule fractie van de steun en aandacht die Het Textielmuseum krijgt, maar dankzij gedreven vrijwilligers voelt het grootster dan de Westpoint.
Dit pittoreske museum houdt ons muzikale erfgoed overeind en verdient absoluut een fellere spotlight!
Loop er eens binnen!
Er zijn rondleidingen, een restauratieatelier en op zolder mag je (passend in het gedachtegoed van Matthieu Kessels) naar hartenlust muziekinstrumenten uitproberen.
Er staat onder andere een fraaie vleugelpiano, dus speel je piano, maar heb je thuis geen ruimte? Met een museumjaarkaart kun je daar elk vrij moment naar hartenlust het ivoor beroeren! Wie weet wat voor moois ervan komt, Ray Charles leerde immers ook spelen in een café!
www.kesselsmuseum.nl
Terug naar Marietje
Marietje Kessels – Collectie regionaal archief
Dan komen we toch nog even terug op die beruchte moordzaak van meer dan een eeuw terug. Enerzijds is het treurig dat de meeste Tilburgers hieraan denken bij de naam Kessels, maar anderzijds is het verklaarbaar:
De muzikale vreugde die Mathieu Kessels met ons deelde, heeft zich verankerd in ons Tilburgse DNA. Misschien komt het juist daardoor dat zijn pijn, ook een klein beetje onze pijn is geworden.
Het “Marietje-effect”
Het noemen van de naam Marietje Kessels tijdens onze tour geeft een onmiddellijk zichtbaar effect: Tilburgers zijn erdoor in één oogopslag van buitenstaanders te onderscheiden. Een indrukwekkende stille eerbied daalt over hen neer en die plots omgeslagen sfeer overvalt de buitenstaander. Op zo’n moment begrijp je: Er is geen doofpot dicht genoeg, of sloopkogel zwaar genoeg om een Tilburger tot zwijgen te dwingen.
De naam Kessels staat gebeiteld in het ‘ketslillike’ gewapend betonnen hart van Tilburg. Het is niet moeders mooiste gedenkplek, maar het is er met geen geweld af te krijgen.
Lees meer over de moordzaak in ons volgende bericht (opent in nieuw venster).
